Franciszek Strynkiewicz – życiorys

„Autoportret” Franciszka Strynkiewicza, gips patynowany, 1966r. (eksponowany w „MOGAR”)

Franciszek Strynkiewicz urodził się 15 września 1893 r. w Mogielnicy koło Grójca. Po strajku szkolnym w 1905 r. i z braku szkół artystycznych w Warszawie, kształcił się w Szkole Technicznej E. Kűhna, w Warszawie, a potem na Kursach Maturalnych A. Łaguny, po których, jako ekstern zdawał egzamin przy gimnazjum w Kadeckim Korpusie w Warszawie. Dla uzyskania prawa nauczania, uzupełniał studia praktyczne w Seminarium Nauczycielskim w Siennicy oraz na Kursach Naukowych Wolnej Wszechnicy.

Podczas I wojny światowej – od 1914 r. był czynnym członkiem Organizacji Wojskowej. Jako legionista I Brygady, brał udział w walkach Legionów na Wołyniu. Ranny w bitwie pod Kamieniuchą, odznaczony „Za wierną służbę” i Krzyżem Niepodległości. W 1918 r. mianowany kierownikiem 2-klasowej szkoły elementarnej, w Długowoli (aktualnie gmina Goszczyn), gdzie pracował krótko i dorywczo. Później członek Polskiej Organizacji Wojskowej i uczestnik wojny polsko-bolszewickiej – 1920 r.

W latach 1923-1927, obok pracy zarobkowej w Państwowym Zakładzie Higieny, studiował w godzinach wieczornych w Szkole Sztuk Pięknych, na Wydziale Rzeźby i uzyskał – jako pierwszy student po wojnie – dyplom w roku 1927, z wyróżnieniem za popiersia: Walerego Łukasińskiego i Gabriela Narutowicza. Prace pozaszkolne, nagrodzone I i II nagrodą na ogólnopolskim konkursie: “Portrety Zasłużonych Polaków” oraz – za pomnik Jana Kochanowskiego w Lublinie.

Przed II-gą wojną światową – współtwórca spółdzielni rzeźbiarzy “Forma” oraz członek i przewodniczący Związku Polskich Artystów Rzeźbiarzy. Jako członek Rady I.P.S.-u, zorganizował I Ogólnopolski Salon Rzeźby w Instytucie Propagandy Sztuki (250 rzeźb) w 1937 r. Kolejno – młodszy i  starszy asystent na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie. Współpracownik profesorów: Tadeusza Breyera, Stanisława Czajkowskiego i Karola Stryjeńskiego.

Brał udział w wystawach krajowych i zagranicznych, gdzie uzyskał szereg nagród, m. in.: „Grand Prix” na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu, w 1937 r. – za posąg T. Kościuszki i Akt Dziewczyny, w 1939 r. – udział w Międzynarodowej Wystawie w Nowym Jorku (sześć prac do dziś zatrzymanych w Chicago). W latach 30., jako kierownik rekonstrukcji i projektant pięciu rzeźb uzupełniających przy pałacu Brűhla w Warszawie, otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. Autor: posągu-pomnika Chrystusa na szlaku Pielgrzymek Jasnogórskich w Mogielnicy, pomnika J. Kochanowskiego w Lublinie, nagrobka Żwirki i Wigury na Powązkach w Warszawie, kariatydy u wejścia do gmachu Urzędu Patentowego w Warszawie oraz licznych portretów (wykonanych do 1939 r.).

W 1939 r. większość prac oraz pracownia w Placówce (koło Młocin), zostały zniszczone przez hitlerowców. We wrześniu 1939 r., ranny w walkach podwarszawskich, w Falenicy, został  jako cywil wzięty do niewoli i wywieziony do obozu w Stablack i Królewcu, gdzie przebywał 8 mies., pracując w porcie królewieckim. Po zwolnieniu wskutek choroby serca i reumatyzmu – stały współpracownik ZSS “Społem”, dla której wykonał: pomnik Romualda Mielczarskiego (w granicie, zdewastowany przez Niemców), portret Zygmunta Chmielewskiego (w marmurze) oraz portrety: Romualda Mielczarskiego i Stanisłwa Wojciechowskiego (w brązie).

W latach okupacji: 1942-1943, wykonał ołtarz w kościele, we wsi Hołubla, opodal Siedlec – kilkanaście figur w drewnie lipowym oraz dwumetrowy posąg Chrystusa w marmurze carraryjskim. W roku szkolnym 1943/44 r. był zatrudniony w Warszawie,  w Wydziale Gospodarczym Zarządu Miejskiego, w charakterze pracownika pedagogicznego szkół (w zakresie nauki rzemiosła).

Powstanie warszawskie przebył wraz z przyszłą żoną – Barbarą Bieniulis, w Śródmieściu, współdziałając z AK. Po jego upadku i po pobycie w obozie, w Pruszkowie – wywieziony do Opoczna, po czym przez ok. pół roku przebywał w Mogielnicy k. Grójca (u siostry – Marii Jóźwickiej, przy pl. Poświętne, która mieszkała wówczas u Stefanii i StefanaTrzosińskich), a następnie w domu szewca Tynkusa – czyli ojca Flory, późniejszej Bieńkowskiej – również „na Poświętnem”).

Tuż po wyzwoleniu, w roku 1945, pracował w Biurze Odbudowy Stolicy, w charakterze kierownika modelarni. Od 1946 r. – profesor ASP w Warszawie, potem jej trzykrotny rektor, kierujący też odbudową Akademii w latach 1947-1951. Twórca wielu pomników: obozy i cmentarz w Treblince (wraz z zespołem), Adama Mickiewicza w Gliwicach, Adama Mickiewicza w Śmiełowie koło Poznania,  Karola Świerczewskiego w Bieszczadach, autor licznych portretów: „Isia” – 1947 r., „Van Gogh” – 1953, „Autoportret” i wiele in. Autor kompozycji: „Oświęcim” – w brązie, „Rodzina” – terakota, „Na mecie” – brąz, „Pomnik Bohatera” – brąz, kilka wersji portretu M. Kopernika, grupa figuralna w Mogielnicy: „Pokolenia” – terakota oraz liczne kompozycje ceramiczne, nawiązujące do polskich wątków ludowych i archaicznych: „Trójdzieżka”, „Dziewanna”, „Odpoczynek”, „Caritas”, „Fuga”, „Kora i Demeter”, „Orfeusz i Eurydyka”, „Sakofag Chopina” i in.

Rzeźby Strynkiewicza są zwarte i dynamiczne w swoim wyrazie. Wychodząc z klasycyzującego realizmu i tradycji ludowych, osiągają z czasem syntezę i przestrzenność formy. W 1956 r. odbyła się wystawa indywidualna jego prac w Zachęcie, w Warszawie, w 1968 – indywidualna wystawa w Leningradzie (Ermitaż – zakup do zbiorów portretu Waleriana Łukasińskiego). Znajdują się one w muzeach: Warszawy, Krakowa, Poznania i Łodzi, ponadto w muzeach zagranicznych w: Chicago, Petersburgu (w Ermitażu). 

W latach 1963-1996 – współtwórca, wraz z żoną, Barbarą Bieniulis-Strynkiewiczową – eksperymentalnej pracowni rzeźbiarskiej, w Mogielnicy k. Grójca, w naturalnym krajobrazie mazowieckim, połączonej ze stałą wystawą rzeźby plenerowej obojga rzeźbiarzy.

W tym okresie odbyły się tu trzy ogólnopolskie wystawy rzeźby plenerowej – w latach: 1963, 1971 i 1993 (na stulecie Artysty). Poza wspomnianymi wyżej kompozycjami ceramicznymi, stworzył tu również prace w kamieniu rwanym. Rzeźby  znajdujące się w Mogielnicy, stanowią nierozłączną całość z krajobrazem i ukształtowaniem terenu (w XXI w. część tych prac już nie istnieje – przyp. G. Z.).

Nagrodzony Nagrodą Państwową I i II Stopnia, Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki, Nagrodą Miasta St. Warszawy, Nagrodą Województwa Warszawskiego.

(G. Z.)

Komentarze

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *